منو
غذا دادن به سگ ها، بایدها و نبایدها
حضور سگ‌ها در سطح شهر‌ها و روستا‌ها آسایش مردم را به خطر انداخته و هر از گاهی خبری مبنی بر حمله سگ‌های ولگرد به کودکان و بزرگسالان در جای جای کشور به گوش می‌رسد و حتی در سطح جاده‌ها حضور این حیوانات باعث تصادف می‌شود.
در چند سال اخیر با پدیده‌ای به عنوان سگ‌های ولگرد یا بی صاحب در نقاط مختلف کشور مواجه شده ایم که خطرات زیادی را به همراه دارد، به اعتقاد کارشناسان بخشی از این مسئله بر می‌گردد به غذادهی دستی این حیوانات توسط انسان‌ها که موجب ازدیاد نسلشان شده است.
غذا دادن دستی یک مبحث علمی است و نمی‌توان در این باره نظر شخصی داد، علم روز دنیا می‌گوید حیوانات حیات وحش چرخه‌های طبیعی خود را دارند مگر اینکه یک اتفاقی مثلا مانند خشکسالی رخ دهد و حیوانات برای تهیه غذا تحت فشار قرار گیرند که در آن زمان هم باید مطالعه شود که غذا دهی دستی چگونه صورت گیرد و پراکندگی آن چقدر باشد.
غذا دادن به حیوانات در کنار حس مهربانی و لذتی که دارد، اما گاهی می‌تواند سبب بهم ریختن نظم اکو سیستم شود. کار اشتباه دیگر این است که زباله‌ها به ویژه زباله های‌تر که بدترین نوع زباله هستند را در سطح شهر رها می‌کنیم این کار هم با غذا دهی دستی فرقی نمی‌کند، چون به عنوان غذا به راحتی در اختیار حیوان قرار می‌گیرد، بنابراین باید پسماند‌های خود را به خوبی مدیریت کنیم.
اصولاً سگ‌های ولگرد به سگ‌هایی گفته می‌شود که تحت مراقبت شخص مشخصی نباشند و آزادانه در کوچه‌ها و خیابان‌ها پرسه بزنند. یکی از معضلات و مشکلات افزایش سگ‌های ولگرد شیوع بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان و خطر حمله و گاز گرفتن، ایجاد رعب و وحشت در بین شهروندان و همچنین آلوده کردن محیط است که تمام این موارد ضرورت جمع آوری و کنترل اصولی این حیوانات را نشان می‌دهد.
اگر چه سگ از گذشته‌های دور ، دوست بشر به شمار می‌رفته و با اهلی شدنش خدمات گسترده‌ای را به بشر کرده است، اما امروزه در هیچ جامعه‌ای وجود سگ‌های ولگرد و بدون صاحب پذیرفته نیست.
وجود سگ‌های ولگرد در همه جای شهر رفته رفته به یکی از مشکلات مدیریت شهری تبدیل شده است و خطرات زیادی را به همراه دارد. گاها با دسته‌ها و گله‌های سگ در داخل شهر و محلات حاشیه‌ای و شهرک‌ها مواجه می‌شویم که بسیاری از شهروندان نیز خواهان پاکسازی شهر از وجود این حیوانات هستند.
مطابق قانون جمع آوری سگ‌های ولگرد در حیطه وظایف شهرداری‌ها است و به استناد بند ۱۵ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، جلوگیری از شیوع امراض ساریه انسانی و حیوانی و جمع آوری حیوانات بلاصاحب و دفع حیوانات مریض، مزاحم و ولگرد از وظایف این نهاد است.
بند 15 ماده 55 قانون شهرداری ها اشعار می دارد : جلوگیری از شیوع امراض ساریه انسانی و حیوانی و اعلام این گونه بیماری‌ها به وزارت بهداری و موسسات بهداشتی و دامپزشکی و شهرداری‌های مجاور هنگام بروز آن‌ها و دور نگاهداشتن بیماران مبتلاء به امراض ساریه و جمع‌آوری حیوانات بلاصاحب و دفع حیوانات مریض و مضر و ولگرد و ممانعت از چرا و گردش چارپایان و احشام در شهر و دفع و اتلاف حشرات از جمله وظایف شهرداری ها می باشد.
شهرداری طی اقداماتی نسبت به جمع آوری سگ‌های ولگرد تلاش کرده و می‌کند، اما این اقدامات جوابگوی رفع کامل این مشکل نیست. از یک سو شهرداری اقدام به جمع آوری و عقیم سازی می‌کند از سوی دیگر سگ‌هایی که در روستا‌ها و بیابان‌های اطراف شهر‌ها زندگی می‌کنند برای یافتن غذا به اطراف شهر هجوم می‌آورند.
در دین اسلام در خصوص نحوۀ برخورد با حیوانات و حفظ حقوق آن‌ها سفارشات زیادی داریم. وظیفۀ انسانی هر شخصی است که اگر به حیوان گرسنه یا تشنه برخورد کند او را سیر و سیراب نماید.
عده‌ای از همشهریان نیز از سر دلسوزی در کوچه و خیابان و یا اطراف شهر‌ها به سگ‌های ولگرد غذا می‌دهند، البته تغذیه حیوانات شهری تنها در روز‌های برفی و یخ زده توصیه می‌شود، زیرا تغذیه حیوانات شهری در روز‌های عادی باعث ایجاد اختلال در محیط زندگی آن‌ها و افزایش جمعیت آن‌ها می‌شود. غذارسانی سازمان‌نیافته به سگ‌های بلاصاحب یکی از دلایل اصلی افزایش مدیریت نشده جمعیت آن‌ها است، چون زمانی‌که منبع غذایی آن‌ها تامین شود تولید مثل نیز به همان نسبت در آن‌ها بدون هیچ کنترل جمعیتی افزایش پیدا می‌کند. همچنین برای جلوگیری از افزایش تعداد این سگ‌ها شهرداری نیازمند مدیریت پسماند‌ها در شهر است ، یعنی باید زباله‌ها حتما مدیریت شود که در اختیار این حیوانات قرار نگیرد چیزی که در کشور‌های پیشرفته اتفاق می‌افتد، اما متاسفانه شهروندان و شهرداری هر دو در مدیریت پسماند ضعیف هستند. از این رو همواره در کوچه و خیایان غذای زیادی در اختیار این حیوانات قرار می‌گیرد که این مسئله علاوه بر آسیب رسانی به آنان موجب می‌شود تا جمعیت این حیوانات بدون صاحب مثلا سگ و گربه و بعضاً در برخی موارد انواع حشرات بی رویه افزایش یابد.
حیوانات غریزه‌ای دارند که وقتی احساس امنیت کنند و غذایشان هم فراهم باشد بیشتر تولید مثل می‌کنند حال اگر یکی از این مورد نباشد خود به خود حیوان تولید مثل نمی‌کند؛ سگ‌ها هم همینطور هستند وقتی غذا و امنیت شان تامین باشد به راحتی تولید مثل می‌کنند و این باعث ازدیاد جمعیت شان می‌شود.
زمانی که عده‌ای احساس مسئولیت می‌کنند و به این حیوانات، دستی غذا می‌دهند حاشیه امنی برای این حیوانات ایجاد می‌شود و در واقع کمک می‌کنند حیوانات آواره شهر‌ها، تعدادشان زیاد شود، و کمک می‌کنند با جمع شدنشان، بیماری‌ها را انتقال بدهند؛ که به معضل تبدیل می‌گردند. جابجایی بیماری‌ها و انتقال بیماری به انسان و دیگر حیوانات برخی از عوارض سگ‌های ولگرد است.
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط زیست گفت: سگ‌های ولگرد یک آفت برای محیط زیست است و غذادهی به آنان باید متوقف شود. شهاب‌الدین منتظمی سگ‌های ولگرد را معضل اصلی حیات وحش دانست و گفت: سگ‌های بلاصاحب و ولگرد برای تأمین غذا به مناطق مسکونی و زیست حیات وحش وارد می‌شوند و سبب تولید جمعیت گرگاس و جا به جایی بیماری‌های مشترک می‌شوند و این مسئله موجب نگرانی‌های ماست و به شدت نگران افزایش هاری هستیم. گُرگاس‌ها از جفت‌گیری سگ و گرگ ایجاد می‌شوند و بسیار خطرناک هستند، آن‌ها هم ژن گرگ‌ها را از بین می‌برند و هم بسیار راحت به جوامع انسانی نزدیک می‌شوند، تعداد حمله‌های آن‌ها به انسان‌ها بسیار زیاد است، علت آن ژن سگی است که دارند و بسیار هم برای ژن گرگ خطرناک هستند؛ در ضمن گرگاس‌ها با تداخل ژنتیکی که ایجاد کردند به شدت به حیات وحش آسیب می‌زنند، بسیاری مواقع آن آسیب‌هایی که در تعارض با انسان ایجاد می‌کنند به پای گرگ نوشته می‌شود و در نهایت گرگ‌ها توسط انسان‌ها کشته می‌شوند. وی با تاکید بر اینکه مدیریت سگ‌های ولگرد و بلاصاحب وظیفه شهرداری‌هاست، گفت: شهرداری‌ها باید به وظیفه خود عمل کنند. منتظمی همچنین غذادهی سگ‌ها را یک معضل دانست و از رسانه‌ها خواست برای روشن شدن افکار عمومی و مقابله با این پدیده خطرناک ورود پیدا کنند. ما نباید مسبب پرورش حیوان شویم اگر یکی دو بار به آن‌ها غذا بدهید مشکلی نیست، اما نباید مسبب پرورش آن‌ها شوید. در فرانسه اگر به پرنده‌ها غذا بدهید جریمه می‌شوید، چون خواسته یا ناخواسته باعث پرورش حیوانات می‌شوید و در تکاملِ بعدی این حیوان، از حیوانِ هم زیست با انسان به حیوانی که فقط از انسان غذا می‌خواهد تبدیل می‌شود. مردم باید بتوانند مسئولیت حیوانی که به آن غذا می‌دهند را بپذیرند، اما این طور نیست پس زمانی که نمی‌توانید مسئولیت مریضی یا نگهداری آن را به عهده بگیرید نباید در تکامل آن نقش داشته باشید.
در پایان باید پذیرفت که رسیدگی به سگ‌ها به خصوص سگ‌های ولگرد و بی صاحب اهمیت زیادی دارد و باید زیرساخت بزرگی فراهم گردد . ابتدا باید با استفاده از روش‌های مختلف تخمین جمعیت جانوران را بدانیم که حدوداً در سطح شهر‌ها و بیرون شهر‌ها چقدر سگ رها وجود دارد؛ بعد برنامه‌ای را برای کنترل جمعیت آن‌ها تدوین شود، چطور می‌توانیم برای آن‌ها سرپرست پیدا کنیم؟ و یا آیا اصلاً این کار شدنی است؟ آیا ما می‌توانیم برای سگ‌هایی با اندازه‌ها و نژاد‌ها و عادت‌های مختلف سرپناه پیدا کنیم؟ یک‌سری مسائل را باید واقع‌گرایانه نگاه کرد و نمی‌توانیم از خطرات احتمالی این جانوران برای انسان و حیات وحش چشم‌پوشی کنیم.
گرد آوری: صدرا رحمتی