-
همانطور که در شماره قبلی این هفته نامه خواندید از گذشته های نه چندان دور شهرضا پر بود از دوچرخه و دوچرخه سوار. اما در سالهای اخیر با رشد تردد خودرو, این فرهنگ به حاشیه رانده شده است…
و اما…
استفاده از دوچرخه در کشورهای پر جمعیت همچون چین و هندوستان از اولویت های مهمی برخوردار بوده و این وسایل از وسائط پرتردد در سطح شهرها محسوب می شوند. البته باید در نظر داشت که فرهنگ استفاده از این وسیله نقلیه در کشورهای جنوب شرقی آسیا نیز از اولویت بخصوصی برخوردار می باشد. در واقع این منطقه از جهان نمود کاملی به جهت استفاده از وسایل نقلیه سبک و بدون موتور می باشد و گستردگی این وسیله به حدی همه گیر هست که برنامه ریزی دقیق در سطح شهر را می طلبد. همچنین می توان گفت که استفاده صحیح و دایمی از این وسایل، باعث تسهیل در حمل و نقل و ترافیک شهرها گردیده و در واقع برای روانسازی ازدحام و ترافیک درون شهرها یکی از برنامه های اصلی، رواج و گسترش استفاده از دوچرخه می باشد. در کشورهای اروپایی به دلیل فرهنگسازی اصولی در دهههای گذشته و با توجه به رویکرد این کشورها جهت استفاده از این ابزار برای سالم سازی و سلامت جسمی، این وسیله از وسایل نقلیه بسیار پرطرفدار در بین تمامی اقشار جامعه حتی جامعه مرفه می باشد. در کشورهای آمریکای شمالی و جنوبی نیز به دلیل شرایط آب و هوایی و نیز فرهنگ سازی مناسب از دهه های گذشته استفاده از این ابزار در حد مطلوب بوده و شهروندان رغبت لازم جهت استفاده از این وسایل را دارند و در کشورهای ثروتمند این وسیله بیشتر جهت تفریحات و سالم سازی و بهعنوان ابزار ورزش مورد استفاده قرار می گیرد. در کشورهایی مانند برزیل که دارای اقتصادی نیمه شکوفا میباشند از این وسیله به عنوان یک ابزار حمل و نقل در درون شهرها مورد استفاده قرار میگیرد. و اما در ایران متاسفانه استفاده از دوچرخه در سفرهای شهری بسیار کمرنگ گردیده است. در صورتی که دوچرخه با توجه به تحرک انعطافپذیر، افزایش فعالیت بدنی و ادغام با سیستم حملونقل عمومی میتواند وسیله نقلیه واقعی در آینده باشد.
مسئولان شهری برای افزایش میزان دوچرخه سازی و کاهش استفاده از خودروی شخصی باید به دو عامل مهم بهبود زیرساخت های شهری و ترویج فرهنگ دوچرخه سواری توجه کنند. ایجاد مسیرهای دوچرخه سواری، در نظر گرفتن ایستگاه های دوچرخه در شهرها،احداث پارکینگ ویژه دوچرخه ، ترمیم آسفالت خیابان ها و….همگی از جمله اقدامات مهم مسئولان ذیربط در تجهیز زیرساخت های شهری و هموار کردن بستر افزایش دوچرخه سواری میان شهروندان است..
فرهنگ دوچرخهسواری شهری، ابزاری قدرتمند برای ساخت شهرهای پایدار، سالم و عادلانه است. ابزار دوچرخه برای شهرها و شهروندان فراتر از وسایل حملونقل، تفریح و ورزش بهحساب میآید. در عصری که روز به روز بر خودروسازان و انواع خودروها افزوده میشود، شهرهای وابسته به اتومبیل با خطرات زیستمحیطی نیز به وجود آمدهاند.
وابستگی بیش از حد به اتومبیل شخصی و تک سرنشینی در بیشتر افراد دنیا، به آلودگی شهرها دامن زده است تا جایی که برخی اوقات شهرهای بزرگ برای کمتر شدن خطرات زیست محیطی مجبور به تعطیلی ادارات و یا تمهیدات ترافیکی مانند زوج و فرد شدن استفاده از اتومبیلها شدهاند.
توسعه فرهنگ دوچرخه سواری به لحاظ کمک به رفع مسائل ترافیکی، زیست محیطی توسعه همگانی استفاده از دوچرخه اهمیت ویژه ای در تامین سلامتی فرد و اجتماع دارد که نیازمند همکاری همه جانبه ارگانهای مسئول شهر می باشد.
جهت نیل به این اهداف و ایجاد میل و رغبت شهروندان چند روش پیشنهاد می گردد.
1- تشویق عمومی امتحان کردن دوچرخه؛
اگر آن را امتحان نکنید نمیتوانید بگویید که آن را دوست ندارید! این حرف همان حرفی است که تقریبا تمام والدین برای دادن غذای جدید به فرزندان خود میگویند. این حرف و سخن در مورد دوچرخه سواری در دنیای پرسرعت امروز نیز صادق است. اولین قدم در ایجاد فرهنگ دوچرخه سواری تغییر نحوه درک دوچرخه سواری توسط افرادی غیر از دوچرخه سواران است. افراد باید بیاموزند که به گزینههای دیگر حملونقل بهجز ماشین شخصی نیز بیندیشند. آنها میتوانند دوچرخه شخصی خود را داشته باشند.
2- پیادهسازی روزهای بدون خودرو؛
اگر چه دوچرخه بیشتر برای تفریح و سلامتی در نظر گرفته میشود، اما در بسیاری از شهرهای بزرگ اروپایی روزهای عادی و بدون ماشین دارند که آنرا با نام خیابانهای یکشنبه یا ciclovias میشناسند.
این امر یک رویداد استثنایی برای ایجاد فرهنگ دوچرخه سواری است، البته بهشرط آنکه دولتمردان و مدیران ادارات نیز از آن پیروی کنند. این رویداد اولین بار در کشورهای آمریکای لاتین آغاز شد، سپس در سراسر جهان گسترش یافته و اکنون در بیش از 400 شهر جهان برگزار میشود.
شهرداری در هر شهر میتواند در این مورد تصمیماتی را اتخاذ نمایند و روزهای بدون خودرو را در شهر بافت مرکزی شهر اجرا کند. با افزایش موج فرکانس آن و افزایش فضای شهری عاری از اتومبیل، قدمی بزرگ در راه فرهنگ سازی در زمینه دوچرخه سواری خواهد بود. پویش سهشنبههای بدون خودرو در هسته مرکزی شهر، از جمله مواردی است که شهروندان را به استفاده نکردن از خودروهای شخصی برای کاهش آلودگی و ترافیک و بهجای آن استفاده از وسایل نقلیه عمومی، و البته دوچرخهسواری دعوت میکند.
3- افزایش بودجه زیرساختی برای محل عبور دوچرخه سواری؛
بودجه، قدرتمندترین ابزار سیاست عمومی است. افزایش بودجه زیرساختها برای استفاده آسان و ایمن از دوچرخه در سطح شهر، به این معنا است که مدیران و مسئولین شهری و کشوری نیز به این امر معتقد بوده و خود نیز استفادهکننده از این طرح هستند. بهعنوان مثال، فعالان دوچرخه سواری در مکزیک از سیاستمداران میخواهند 5 درصد از بودجههای ملی و محلی را برای حملونقل فعال دوچرخه اختصاص دهند.
4- ساخت امکانات برای دوچرخه سواری
بسیاری از شهرها در حال پیشبرد برنامههای توسعه زیرساختی برای دوچرخه سواری هستند و دستورالعملهای کیفی در این زمینه نیز وجود دارد که میتوانند از آنها برای طراحی شبکههای دوچرخه سواری ایمن و قابلدسترسی استفاده کنند. با این وجود در بسیاری از شهرها سرعت تغییرات اینچنینی بسیار کند است.
رفتار مدیران شهری ، رسانه های جمعی و نشریات عمده مراکز تاثیر گذار در ترغیب شهروندان به استفاده از دوچرخه می باشد و شهرداریها و سازمانهای حمل و نقل همگانی شهری نیز در جای خود می توانند نقش موثری به جهت رشد و گسترش استفاده از این وسیله ورزشی و تفریحی و ابزار حمل و نقل را داشته باشند. دوچرخه دسترسی به نقاط مختلف شهر را آسان و این وسیله باعث روانسازی ترافیک خواهد بود.
در پایان انتظار می رود فرماندارمحترم و شهردار معزز و دیگر مدیران ادارات با استفاده از دوچرخه حتی برای سفری کوتاه مدت ولی مستمر در انظار عمومی ولو به صورت نمادین نقش مهمی در ارتقای سلامتی خود ، کاهش آلودگی صوتی و ترافیک و در نتیجه ترغیب دیگر شهروندان و ایجاد توسعه پایدار داشته باشند.
صدرا رحمتی